Dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt chính xác, chuẩn nhất là điều ao ước của mọi người học tiếng Anh. Phần lớn cho rằng dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt sẽ dễ hơn dịch câu tiếng Việt sang tiếng Anh. Thực tế thì không phải vậy, sẽ trái ngược lại với ý kiến của số đông này.
Nói thêm, khi nói đến dịch câu tiếng Anh phải hiểu là dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt. Dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt thực tế là khó hơn nhiều lần so với dịch câu tiếng Việt sang tiếng Anh, vì sao?
Điều kiện dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt chính xác, chuẩn nhất
Để dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt chuẩn, chính xác, (hay dịch tiếng Anh sang tiếng Việt) thì biên dịch cần phải có những điều kiện cần và đủ sau:
- Hiểu được ý muốn truyền đạt của câu dịch tiếng Anh: để hiểu được ý truyền đạt, dịch giả phải đoán bíêt được ngữ cảnh mà câu tiếng Anh này được hình thành từ đâu, mang ý tốt hay ý xấu của cùng một câu, hay đoạn văn. Cũng một câu những với giọng điệu (intonation) khác nhau thì cũng mang ý trái ngược nhau. Đây là điều kiện cần để một biên dịch làm tốt “dịch câu tiếng Anh”. Nếu dịch giả không biết được ngữ cảnh chính xác của câu tiếng Anh này nói ra trong ngữ cảnh nào thì khó có thể dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt chính xác được. Lúc đó thì chỉ đoán mò hên xui, mà phần trăm đúng rất thấp.
- Để hiểu được ngữ cảnh của câu tiếng Anh cần dịch đòi hỏi biên dịch phải có cái nhận thức đúng đắn về tiếng Anh, tức dịch câu tiếng Anh phải có ngữ cảnh đi kèm, tức có nhận thức đúng thì khi đọc tức là biên dịch đã có được ngữ cảnh, hoặc suy ra ngữ cảnh một cách chính xác.
- Hiểu biết toàn diện, sâu sắc về tiếng Việt: một khi hiểu được ngữ cảnh của câu tiếng Anh cần dịch, điều kiện đủ nữa là biên dịch phải hiểu biết về ngữ pháp tiếng Việt và diễn đang tiếng Việt sao cho dễ hiểu nhưng chuấn nhất. Nhiều dịch giả lại quên đi điều này, làm cho việc dịch câu tiếng Anh sang một ý khác, trong khi biên dịch về bản chất đã nắm được cốt ý của câu tiếng Anh ban đầu.
Những khó mà biên dịch gặp phải về Dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt
Khó khăn của biên dịch ở đây rất là nhiều, PNVT chỉ đưa ra những khó khăn, trở ngại của dịch giả khi dịch câu tiếng Anh:
- Không hiểu được, hay không biết được ngữ cảnh của câu tiếng Anh cần dịch, vì tiếng Anh của người bản xứ thường không giống như kiểu của người Việt chúng ta; người Anh/Mỹ sử dụng tiếng Anh rất xúc tích, dễ hiểu, tuy nhiên họ dùng từ rất là phong phú và đời thường, tuy nhiên điều này nếu một dịch giả không đọc tài liệu nhiều của như bản xứ víêt thì khó có thể đoán được ngữ cảnh chính xác của câu tiếng Anh.
- Không hiểu hết được văn hóa của người Mỹ, Anh: điều này cũng gây khó khăn không ít, ví dụ: người Mỹ thì thường đi thẳng vào chủ đề chính của câu chuyện, trong khi người Việt thì đi lòng vòng, không chịu đi thẳng vào vấn đề đang đề cập.
- Gặp nhiều từ vựng lạ mà trước giờ họ chưa từng gặp
- Kiến thức chuyên môn chưa biết sâu và rộng. Một biên dịch thông thường phải hiểu biết chuyên môn ít nhất của 16 lĩnh vực phổ biến như kinh tế, tài chính, kế toán, y tế, chứng khoán…
- Đọc tài liệu bản xứ một cách thụ động: tức là đọc và hiểu theo nghĩa đen, không chịu suy luận thì khó có thể hiểu sâu, hiểu chính xác những gì mà câu dịch tiếng Anh muốn nói đến. Chúng ta biết người Mỹ thuộc quốc gia văn minh, những suy nghĩ của họ rất cao siêu, vì vậy, văn phong họ viết xúc tích, đòi hỏi người đọc phải có một trình độ nhất định mới hiểu được và suy luận theo đúng ý đồ của tác giả.
- Chưa hiểu hết ngữ pháp (văn phạm) của câu tiếng Anh cần dịch, đều này cũng gây không ít khó khăn khi dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt. Có những mẫu câu buộc phải biết văn phạm thì mới lột tả được hết ý mà câu tiếng Anh cần dịch.
Để làm tốt hay chính xác cách dịch câu tiếng Anh, thì một biên dịch phải có những cách thức cụ thể và đi đúng hướng thì mới tăng khả năng hiểu biết và khả năng ngôn ngữ của mình
Giải pháp nào để dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt chuẩn nhất, chính xác nhất
Để có thể hiểu tốt nhất về dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt thì biên dịch tiếng Anh cần nằm lòng 2 món là năng lực chuyên môn và năng lực ngôn ngữ: năng lực chuyên môn, tức là hiểu biết được ngữ cảnh nào, tình huống nào mà câu tiếng Anh cần đề cập đến; năng lực ngôn ngữ, phải hiểu là tiếng Anh và tiếng Việt. Vậy những giải pháp nào để dịch tốt câu tiếng Anh, những phương pháp cụ thể dưới đây chắc chắn sẽ làm tốt khâu dịch tiếng Anh này:
- Về năng lực chuyên môn: đọc cả tiếng Anh và tiếng Việt để có kiến thức tống quát của ít nhất 16 lĩnh vực khác nhau như giáo dục, tin học, kỹ thuật…
- Về năng lực ngôn ngữ: phải thường xuyên đọc tài liệu của người bản xứ viết, đặc biệt là các tạp chí và chuyên đề để nắm bắt được thuật ngữ mà người bản xứ hay dùng, và người biên dịch cần phải :
- Nhận thức được tầm quan trọng của việc đọc, đọc phải đọc làm sau cho hiểu và thông suốt tài liệu
- Ghi nhận những mẫu cấu trúc câu ra vở ghi chép và đọc thường xuyên những câu viết ra tại vở ghi chép, mỗi lần ghi thật ra là mỗi lần học, và đọc lại nữa thì kiến thức này thật sự trở thành là kiến thức thực thụ của dịch giả.
- Khi học là phải học nguyên cân, nguyên cấu trúc, tránh học thuộc lòng từng chữ một: điều này sẽ vừa giúp dịch giả hiểu đúng về ngữ cảnh và hiểu được những cặp từ đi cùng chúng, gọil à collocation.
- Đọc thường xuyên và thực hiện 3 bước như nêu trên thì chắc chắn một thời gian sau, thì nhất định dịch giả này sẽ hiểu thấu có thể nói là bất kỳ tình huống tiếng Anh nào.
Đến đây, PNVT đã đưa đến cho bạn một nhận thức mới về dịch câu tiếng Anh sang tiếng Việt là khó khăn vô cùng, khó hơn rất nhiều so với dịch câu tiếng Việt sang tiếng Anh. Một khi bạn thật sự hiểu về tiếng Anh thì việc dịch câu tiếng Anh chuẩn nhất là điều rất dễ dàng, dễ như việc trở bàn tay vậy. Đây chỉ là quan điểm của của PNVT, có thể bạn sẽ có những cách đọc và dịch chuẩn khác nữa, bạn vui lòng góp ý ở mục Bình luận (comments) dưới đây.