Quá trình hình thành và phát triển


Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, tiền thân là Ban Dân Y khu Sài Gòn – Gia Định được thành lập vào ngày 24 tháng 7 năm 1975. Trong suốt quá trình hơn 40 năm hình thành và phát triển, tập thể cán bộ Ngành y tế Thành phố luôn đoàn kết, không ngừng nỗ lực phấn đấu và đạt nhiều thành tích quan trọng trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân Thành phố.

+ Giai đoạn 1975-1986: Trước những khó khăn, thách thức trong những ngày đầu sau giải phóng, tình hình dịch bệnh luôn hoành hành như dịch tả, thương hàn, dịch hạch, não mô cầu, sốt rét, bại liệt…mà nguyên nhân do môi trường vệ sinh, kiến thức và hành vi của người dân còn yếu. Với phương châm y tế phải “gần dân, thuận lợi cho dân”, “Phòng bệnh là chính, điều trị là quan trọng”, để giúp cho người dân chủ động phòng tránh bệnh, Ngành y tế triển khai thống nhất hệ thống y tế từ trên xuống dưới phục vụ công tác phòng bệnh, chữa bệnh đó là Trung tâm y tế quận/huyện, vừa kết hợp khám chữa bệnh, với dự phòng và 100% các Phường-Xã có trạm y tế, có bác sĩ, nữ hộ sinh, quản lý xã hội, bệnh mạn tính và mạng lưới y học dân tộc. Triển khai phong trào 5 dứt điểm và xây dựng 3 công trình vệ sinh, sau đó là 10 điểm trong chương trình săn sóc sức khỏe ban đầu tại các trạm y tế, góp phần làm giảm và khống chế được các dịch bệnh như sốt rét, bại liệt, tả, thương hàn, uốn ván sơ sinh…giảm tỷ lệ phát triển dân số, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng, tăng tỷ lệ tiêm chủng, giảm tỷ lệ mù lòa, tăng sử dụng các bài thuốc y học cổ truyền góp phần khắc phục tình trạng khan hiếm thuốc men sau giải phóng.

+ Giai đoạn 1986-2004: Đây là giai đoạn đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của Ngành y tế Thành phố bởi tính năng động, dám nghỉ dám làm của những người thầy thuốc của Thành phố trẻ. Ngay từ những năm 1985, với tầm nhìn chiến lược, lãnh đạo Ngành y tế đã có kế hoạch phát triển các đơn vị y tế chuyên sâu, đầu ngành như Ung bướu, Chấn thương chỉnh hình, Mắt, Phụ sản, Nhi, Da liễu, Tai Mũi Họng, Truyền máu huyết học, Răng Hàm Mặt, Lao và Bệnh phổi, Bệnh nhiệt đới…mà sau này có những lĩnh vực kỹ thuật ngang tầm khu vực và thế giới như phẫu thuật tim, phẫu thuật Phaco, phẫu thuật sức môi hở hàm ếch, phẫu thuật vẹo và cong cột sống.
Bên cạnh sự phát triển y học hiện đại thì hai cơ sở y dược dân tộc là Bệnh viện Y học cổ truyền và Viện Y dược học dân tộc đã được đầu tư chuyên môn, nghiên cứu và đào tạo cán bộ y học cổ truyền. Công tác đào tạo cán bộ y tế rất quan trọng trong sự phát triển nguồn nhân lực ngành y tế Thành phố, trong thời gian này tại khu vực phía Nam chỉ có Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh đào tạo cho nhân lực của cả khu vực miền Nam, do vậy lãnh đạo Sở Y tế lúc đó đã mạnh dạn đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thành lập Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng cán bộ y tế tiền thân của Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch ngày nay. Đến nay, Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đã đào tạo hơn 2.500 bác sĩ đa khoa chính quy, 8.000 điều dưỡng và hơn 2.000 bác sĩ tuyến cơ sở cho Thành phố Hồ Chí Minh.

Hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực y khoa, dược khoa, nghiên cứu khoa học lâm sàng, dự phòng, truyền thông…đã được chú trọng tại các đơn vị y tế. Một mô hình hợp tác quốc tế thành công nhất của ngành y tế là Viện Tim TP. Hồ Chí Minh được thành lập năm 1992. Đây là mô hình hợp tác chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim hiện đại giữa Sở Y tế và Hiệp hội Alain Carpentier của Pháp.

Năm 1998, một sự kiện trong ngành y tế Thành phố đã làm chấn động lòng người trong và ngoài nước, đó là phẫu thuật tách cặp song sinh Việt – Đức thành công và cũng từ thành công này, đến nay bệnh viện Nhi đồng 1, Nhi đồng 2 đã mỗ thành công nhiều trường hợp dính liền nhau khác. Và ngày 30/4/1998 tại bệnh viện Từ Dũ, một sự kiện đáng ghi nhớ cho Ngành y tế Thành phố đó là ba cháu bé đầu tiên của chương trình thụ tinh trong ống nghiệm chào đời đem lại hạnh phúc cho các cặp vợ chồng và mở ra tương lai tươi sáng cho sự phát triển khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực điều trị vô sinh ở bệnh viện Từ Dũ và nhiều bệnh viện phụ sản khác.

Từ những chủ trương chung sau thời kỳ đổi mới thì xã hội hóa y tế đã được đặt ra. Mô hình tự quản tiên phong trong lĩnh vực xã hội hóa đầu tiên chính là Trung tâm chuẩn đoán y khoa Medic được thành lập năm 1990, đó là tiền đề của hệ thống y tế tư nhân phát triển sau này, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và giảm tải tại các bệnh viện.

+ Giai đoạn 2005-2016: Cùng với tiến trình hội nhập và phát triển của đất nước thì những vấn đề gia tăng dân số, thay đổi mô hình bệnh tật, nhiều bệnh dịch mới nổi, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân tăng lên, lúc này Bộ Chính trị đã có Nghị quyết số 46 về công tác bảo vệ chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Hộ thống y tế cơ sở thêm một bước phát triển mới, năm 2007 theo chỉ đạo của Bộ Y tế, từ cơ sở ban đầu là các Trung tâm y tế quận/huyện đã tách ra thành 3 bộ phận: Bệnh viện quận huyện, Phòng y tế quận huyện và Trung tâm y tế dự phòng quận huyện. Đến nay, hệ thống mạng lưới y tế cơ sở được phát triển rộng khắp với 23 bệnh viện quận huyện; 24 Phòng y tế quận huyện, 24 Trung tâm y tế dự phòng quận huyện, 319 trạm y tế xã, phường, thị trấn và mạng lưới nhân viên y tế thôn bản.

Trong lĩnh vực y tế chuyên sâu của Thành phố tiếp tục đạt được những bước tiến để xây dựng Ngành y tế Thành phố trở thành trung tâm y tế chuyên sâu của cả nước, ngang tầm với khu vực. Các đơn vị trong ngành đã không ngừng ứng dụng công nghệ cao trong công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của người dân Thành phố và cả nước để trở thành trung tâm ứng dụng công nghệ cao hàng đầu trong lĩnh vực y tế. Rất nhiều kỹ thuật cao được ứng dụng vào lĩnh vực lâm sàng, cận lâm sàng và công tác khám chữa bệnh như kỹ thuật sinh học, ghép nội tạng, kỹ thuật nội soi, điều trị can thiệp tim mạch, kỹ thuật đông lạnh hồng cầu nhóm máu hiếm bằng dung dịch glycerol nồng độ cao tạo nguồn máu dự trữ điều trị những bệnh lý về máu. Những thành quả đó là cơ sở để khẳng định Ngành y tế Thành phố có đủ khả năng tiếp nhận và phát triển các kỹ thuật y tế chuyên sâu ngang tầm khu vực và thế giới.

Hơn 40 năm qua kể từ ngày thống nhất đất nước, tuy có lúc phải trãi qua những thăng trầm, khó khăn, thiếu thốn nhưng hoạt động chăm sóc, bảo vệ và nâng sức khỏe nhân dân của Ngành y tế Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được những thành tựu vẽ vang bằng chính sự nỗ lực của tập thể cán bộ Ngành y tế Thành phố, bản lĩnh và sự năng động sáng tạo của tập thể Lãnh đạo Sở Y tế và các đơn vị qua các thời kỳ.

Với những thành quả đạt được, Ngành y tế Thành phố đã vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng thưởng Huân chương Độc lập Hạng III, Huân chương Lao động Hạng I, II, III và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Những thành tựu Ngành y tế đạt được góp phần vào những thành tựu to lớn và toàn diện của Thành phố Hồ Chí Minh trong hơn 40 năm qua, một thành phố luôn “Cùng cả nước, vì cả nước”, thành phố luôn “đi trước về sau” góp phần cho sự phát triển đất nước Việt Nam giàu mạnh./.


Nguồn: Kỷ yếu Ngành Y tế TP.HCM 40 năm xây dựng và phát triển

Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh